کردستان اصلی ترین محل زندگی قوم کرد است. این استان که در غرب کشور واقع شده درپهنه طبیعی خود دنیایی از زیبایی و تنوع را به گردشگران و طبیعت دوستان عرضه میکند.
این منطقه با انبوه کوهستان ها و دشت های پهناور خود گیاهان و جانوران متنوعی رادربر گرفته است و چشم انداز جنگل های زاگرس، منطقه ای به یاد ماندنی برای طبیعت دوستان به وجود آورده است.
استان کردستان در بهار و تابستان آب و هوایی خنک و معتدل دارد و در زمستان وپاییز سرد و یخبندان است.
اورامان ناحیه وسیعی است که سراسر جنوب استان کردستان را دربر گرفته و یکی ازمناطق خوش آب و هوای استان کردستان است که با توجه به کوهستانی بودن از نظراستعدادها و توانمندی های گردشگری و مواهب خدادادی دارای ویژگی های نادری است که میتواند موجب جذب گردشگران خارجی و داخلی شود.
برخی از این چشم اندازها و جاذبه های گردشگری در اورامان شامل چشم انداز دربنددزلی و ارتفاعات و دامنه ای سرسبز آن، آبشار ملورو مناطق پیرامون آن که دارای آبی زلال است حاصل ذوب برف های ارتفاعات بالا دست آن است.
روستای اورامان تخت
از توابع بخش اورامان، شهرستان سروآباد در استان کردستان قرار دارد. این روستا ازطرف جنوب غربی به ارتفاعات اورمان تخت و از طرف شرق به ارتفاعات کومالان محدود میشود.
اورامان در زبان کردی "هورامان" تلفظ می شود و ناحیه وسیع و کوهستانی است که سایر جنوب استان کردستان را در برگرفته و روستای اورامان تخت بخشی از ناحیه اورامان است.
معماری روستا
بافت این روستا از لحاظ معماری به صورت پلکانی در شیب تند ساخته شده است و پشت بام منزل پایین به منزله حیاط خانه بالاست. دیوار خانه هایی که در این روستا ساخته شده اند به صورت خشک چینی یعنی بدون استفاده از ملات و به طور هنرمندانه چیده شده اند. مهم ترین مصالح مورد استفاده در ابنیه این روستا سنگ و چوب است.
از آن جایی که روستای اورامان تخت در زمان های قدیم مرکز فرمانروایی سلاطین محلی بوده است، این روستا را تخت یعنی پایتخت و مرکز سلطنت نامیده اند.
بقایای آتشکده های زرتشتی در حوالی روستا نشانگر آن است که مردم این منطقه پیش از اسلام پیرو آئین زرتشت بوده اند. مردم این روستا به زبان کردی اورامی سخن میگویند.
الگوی معیشت و سکونت
براساس نتایج سرشماری سال 1385، این روستا 2800 نفر جمعیت داشته است. فعالیت های اقتصادی روستای اورامان تخت برپایه زراعت، باغداری و دامداری استوار شده است. مهمترین محصولات زراعی آن گندم، جو و عدس است، همچنین دارای باغ های وسیع میوه است و محصولات سردرختی آن شامل گلابی، گردو، انجیر کوهی و انار است. گیاهان دارویی مانند ختمی، گل گاوزبان، شاتره، بومادران، شیرین بیان، بونه و گون نیز در این روستا به وفور یافت می شود
اورامان تخت از دیرباز جلوه گاه هنر و تمدن غنی و اصیل کردی بوده است.
در این میان موسیقی جایگاهی ویژه و قابل تامل دارد. "سیاه چمانه چید" و "کنالپل از مهم ترین ترانه ها و نواهای این روستا هستند.
صنایع دستی
گیوه، فرنجی، نمد، قاشق و چنگال چوبی، شانه، جاجیم، سبد و در پنجره های چوبی ازهنرهای سنتی و صنایع دستی مردم روستای اورامان تخت است. پیش از ورود کفش های خارجی به بازار انواع پای افزارها و گیوه ها را به صورت دستی در این روستا تولید میکردند.
پوشاک مردم روستا
پوشاک مردم روستای اورامان تخت مانند سایر روستاییان کردستان، لباس های محلی کردی با طرح ها و رنگ ای زیبا و شاد است. لباس مردان کرد اورامانی از چوخه، پانتول ملکی شال، دستار، فرنجی مکه بال تشکیل شده و گاهی نیز جافی، کلینجه، شال کلکه،دستار و پیراهن بلند می پوشند.
بازی های محلی
قلقلان، بیلان، گرزه (گرزبازی) و همک و ممک از متداول ترین بازی های مردم روستای اورامان تخت است.
غذاهای محلی
از مهم ترین غذاهای محلی این روستا می توان به دوینه، شلمین (پلو)، آش دوغ،لونش، کلانه، شلغم ترش، یکاوه، پلییز، غازین و انواع غذاهای گیاهی و نان های محلی اشاره کرد.
چشم انداز فرهنگی اورامان
در زبان مردم منطقه هنوز از واژه های پهلوی ساسانی به چشم می خورد. یکی از چشم اندازهای فرهنگی اورامان جشن پیرشالیار است. گروهی آن را از شخصیت های قبل از اسلام می دانند و گروهی آن را بعد از اسلام دانسته و سکونتش را در روستا حدود 900 سال قبلمی دانند. درباره ایشان حکایتی وجود دارد که می گوید: در زمان های بسیار دور در بخارا پادشاهی زندگی می کرد که دختری داشت به نام "بهار نار خاتون" این دختر کر ولال بود و تمام حکما نتوانسته بودند بیماری دختر را علاج کنند.
از سوی دیگر در منطقه اورامانات کردستان مردی به نام پیر شالیار زندگی می کرد که صاحب کرامات معجزات بود و شهرتش عالمگیر شده بود. چون خبر معجزات پیر شالیار به بخارا می رسد، شاه دخترش را همراه با برادرش به نام شالیار سیاو و عده ای دیگر به منطقه اورامانت کردستان می فرستند. آنها وقتی به نزدیکی روستایی که پیر در آن زندگیمی کند می رسند، دختر پادشاه احساس می کند که گوشش شنوایی خود را به دست آورده وصداها را می شنود.
از آنجا که پادشاه اعلام کرده بود که هر کس بیماری دخترش را علاج کند می تواندآن را به همسری برگزیند پیرشالیار قبول می کند و چون از مال دنیا چیزی نداشت، اهالی کمک می کنند و برای او جشن عروسی برگزار می کنند و هر کدام از طوایف، بخشی از هزینه ها و کارهای این عروسی را به عهده می گیرند.
پیرشالیار قبل از مرگش وصیت می کند تا آخر دنیا مراسم سالگرد عروسی اش را همه ساله برگزار کنند.
مراسم باستانی پیرشالیار در 2 زمان متفاوت در سال بین 15 اردیبهشت و 10 بهمن ماه همزمان با جشن سده زرتشتی ها برگزار می شود. مراسم بهاره را کوهساری می گویند که همزمان با طراوات و سرسبزی اورامان کردستان است و در آن به اجرای دف نوازی وسخنرانی درباره شخصیت پیر شالیار و توزیع نان محلی (کلیره) می پردازند.
مراسم زمستان هر ساله در 10 بهمن ماه به مدت 2 هفته برگزار می شود. اهالی منطقه به این مراسم، عروسی پیرشالیار می گویند. برگزاری این مراسم به عهده متولی آن است که در هر خانواده به صورت موروثی برگزار می شود
